‘Değişim mümkün’: Z kuşağı ile tanışın

Mesele iklim olduğunda, her nesil başka bir kriz evresini temsil eder. 20’li yaşlarındaki  gençler, yaşadığımız çevre krizinin küçük bir parçasını üstlenerek iklim sorunuyla mücadele ediyor. Eğer eko TikTok’ta biraz zaman geçirdiyseniz, iklim korkusunu üzerlerinden atma ve iklim iyimserliğini yayma konusunda ne kadar iyi olduklarını gözlemleyebilirsiniz. 

1960’larda iklim değişikliğinin işaretlerini görmezden geldik ve fosil yakıt enerjisiyle yolumuza devam ettik. 1970’ler ve 1980’lerde tepkiler artmaya başladı. Fizikçi Carl Sagan gibi bazı bilim insanları değişen iklime dikkat çekerken, fosil yakıt şirketleri iklim kriziyle ilgili şüpheleri kuvvetlendirmek için reklam kampanyalarına ağırlık vermeye başladı.

2000’li yıllar ise bu krizin depresyon aşamasıydı. Konuyla ilgili bilimsel veriler yadsınamazdı ve pek çok kişi harekete geçmeye başlasa da, psikologların söylediğine göre harekete geçmenin önünde büyük bir engel olan korku hali baş gösterdi.

Şimdi ise Z kuşağı ile tanışalım.

26 yaşındaki Caulin Donaldson, yaklaşık iki yıldır her gün Florida sahillerinden çöp topluyor.

Çöplük Caulin (gerçek adıyla Caulin Donaldson) Tampa Körfezi, Florida’da büyüdü ve okyanuslara daima âşıktı. Zamanla bazı insanların davranışları onu kızdırmaya başladı: “İnsanlar yanıma gelip ‘burası dünyadaki en sevdiğim plaj’ diyorlardı ve ben de onların tüm çöplerini kumsala bırakışlarını izliyordum. Bu duruma gerçekten çok kızmıştım. İlk kez katıldığım plaj temizliğinde bir arkadaşım şöyle dedi: Dostum, hepimiz kızgınız ama bu durumla pozitif bir şekilde mücadele etmelisin. Denedim ve işe yaradı, pozitif çabalarım daha çok karşılık buluyor.”

Donaldson o zamandan beri yoluna devam ediyor ve çöp toplamayı inanılmaz keyifli bir hale getiriyor. 1,4 milyon TikTok takipçisi onun gezegene olan eğlenceli sevgisini ve yüksek enerjili kişiliğini izlemeyi seviyor.

Pek çok insan kendi bölgesindeki çöpleri toplamak konusunda ondan ilham alıyor: ” Bazı kişiler ‘çocuğum her gün seni izlemeye bayılıyor ve şimdi de dışarıda çöp topluyor’ diyor. ‘Arkadaşımın koşu yarışının bitmesini bekliyordum ve çok sıkıldım, ben de çöp toplamaya başladım’ diyen bir yorum aldım: ‘Videolarınızı izlemeseydim bunu yapmayı asla düşünmezdim.”

Caulin TikTok’u “yankı önleyici oda” olarak tanımlıyor. “İşte bu yüzden TikTok çevre aktivizmini tam anlamıyla değiştirdi” diyor. ” Algoritmasının çalışma şekli, 10 takipçim olabilir ve ben ‘hey millet, bugün geri dönüştürelim’ diyebilirim ve TikTok da bunu beni aratmayan ve kim olduğumu bilmeyen insanların önüne koyar”.

İklim aktivizmi sosyal medyada çok büyük bir yer tutuyor. #climatechange ve #eco hashtag’leri sırasıyla 2,4 milyar ve 1,6 milyar kez görüntülendi.

24 yaşındaki Franziska Trautmann, Louisiana’nın aşınan kıyılarını kurtarmak için camı kuma dönüştürüyor

“Burası bizim gezegenimiz ve karar almak için bu ihtiyarları bekleyecek vaktimiz yok. Kendimiz yapıyoruz” diyor Franziska Trautmann, nam-ı diğer TikTok’taki “kum kızı”.

Franziska bir gün arkadaşıyla birlikte şarap içerken, Louisiana eyaletinde cam geri dönüşüm tesisinin bulunmadığını düşündü. Şarap şişesi çöpe gidecekti. “Sorunun bir parçası olmaya devam etmek yerine çözümün bir parçası olmak için çalışmak istedim” dedi. ABD’de camların sadece dörtte biri geri dönüştürülüyor. Bu oran, camlarının %60 ila %80’ini geri dönüştüren Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük.

Trautmann ve Steitz, Louisiana’nın tek cam geri dönüşüm tesisi olan Glass Half Full’u kurdu. Cam kuma dönüştürülüyor ve eyaletin erozyona uğrayan kıyı şeridini restore etmek için kullanılıyor. Louisiana kıyı erozyonu nedeniyle her saat bir Amerikan futbol sahası büyüklüğünde toprak kaybediyor.

Çift, 2019’da henüz Tulane Üniversitesi’nde öğrenciyken, maddi imkânları ve giderek artan borçları nedeniyle ilk makinalarını kitle fonlaması yaparak satın aldı ve bir öğrenci yurdunun arka bahçesinde şişe biriktirmeye başladı. O zamandan bu yana 2,2 milyon pounddan fazla camı atık sahalarından uzaklaştırdılar ve şu anda devasa bir geri dönüşüm tesisleri var.

Trautmann, TikTok’ta izleyicilerinden gelen soruları alçakgönüllülükle yanıtlıyor. Kum, sudan sonra en çok sömürülen kaynak ve Trautmann 260 bin TikTok takipçisine düzenli olarak küresel bir kum kıtlığı içinde olduğumuzu sürekli olarak hatırlatıyor. “Sahra Çölü ne olacak diye düşünüyor olabilirsiniz. Beton ve kıyı restorasyonu için ihtiyacımız olan kumun biraz iri ve köşeli olması gerekiyor ve çöl kumu ise oldukça ince ve yuvarlak” diyor videolarından birinde.

Trautmann ve Steitz, belgesel olduğunu düşündükleri bir film çektiler. Glass Half Full (“Bardağın Yarısı Dolu”) adlı yapım TV sunucusu Mike Rowe’un dikkatini çekti. Returning the Favor (“İyiliğin Karşılığını Vermek”) adlı programda 32.000 dolarlık bir çek aldıklarında şaşkınlığa uğradılar. Böylelikle bir kademe daha yükselip büyük bir öğütme makinesi satın alabileceklerdi.

Glass Half Full, Tulane Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının işbirliğinde Ulusal Bilim Vakfı’ndan hibe almaya da layık görüldü. Trautmann ve Steitz, bilim insanlarıyla birlikte cam kumu üzerinde deneyler yaparak kirlilik unsurlarını araştırdı ve kumun yerel bitkiler ve deniz canlılarıyla nasıl uyum içinde olduğunu gözlemledi. Alınan sonuçlar o kadar olumluydu ki, grup kıyıya 15 ton cam kumu serdi ve Pointe-au-Chien kabilesiyle birlikte çalışarak arazilerinin bir kısmını restore etti.

“İnsanlara mesajım, hikayemi kendilerinin de yapabileceği bir şey olarak görmeleridir. Toplumumuzda bir sorun olduğunu gördüğümüzde, başkalarının bu sorunu çözmesini beklemek yerine, harekete geçmeye karar verdik. Hiç paramız yoktu, geri dönüşüme dair bilgimiz yoktu, cam ve kum meselelerini bilmiyorduk. Ancak süreç içinde her şeyi öğrendik. Çözmek istediğiniz bir sorun görürseniz, bunun peşinden gidin.”

23 yaşındaki Zahra Biabani, dünyanın ilk sürdürülebilir giysi kiralama şirketini kurarak hızlı moda endüstrisini değiştirmek istiyor.

Üniversiteyi henüz bitiren ve bir yandan da iklim iyimserliğinin gücü üzerine bir kitap yazan genç kadın, aynı zamanda dünyanın ilk sürdürülebilir kıyafet kiralama şirketini kurdu. Kitlesini çevresel konularda eğiten düzenli TikTok videoları hazırlıyor. Dahası, kısa süre önce bir TED konuşmasına da imza attı.

Zahra Biabani, 23 yaşında bir genç olarak nelerin başarılabileceği üzerine düşünmenizi sağlıyor.

Teksas, Houston’lı aktivist, sürdürülebilir ve etik değerlere sahip markaları gençler için daha erişilebilir kılma misyonuyla In The Loop’u (Döngü) hayata geçirmeye hazırlanıyor.

Yaptığı araştırmalar sonucunda, gençlerin kıyafet kiralamasının önündeki başlıca engellerin maliyet, beden ayrımcılığı ve insanların giymek isteyeceği tarzların bulunmaması olduğunu gördü.

Biabani, çevre dostu markalardan oluşan bir pazaryerini oldukça sıkı katılım koşullarıyla oluşturuyor. “Bu markalar geçinmeye yetecek kadar maaş ödüyorlar mı, giysilerinin %50’si ya da daha fazlası kasıtlı olarak tedarik edilen kumaşlardan mı üretiliyor, ayrıca beş ve on yıllık sürdürülebilirlik hedeflerini halka açık olarak sunuyorlar mı diye bakıyoruz” diyor.

Tek seferlik kiralama yapanlar için her bir kıyafet, perakende satış fiyatından %75 daha ucuza kiralanıyor. Ürünleri üç buçuk haftalığına alıyorsunuz, yeniden kullanılabilir nakliye çantalarındaki iade etiketini kullanarak iade ediyorsunuz ve ardından In The Loop temizlik, depolama işlemlerini gerçekleştirip bir sonraki ayın ürünlerini gönderiyor. Ve tüm bunlar Biabani’nin ailesinin evinin garajında gerçekleştiriliyor.

Biabani, Z kuşağının %56’sının insanlığın sonunun geldiğini düşündüğünü öğrendiğinde, haftalık olarak pozitif iklim haberleri yayınlamaya başladı ve bu haberler memnuniyetle karşılık buldu. Biabani’ye göre iklim iyimserliği, iklim krizinin dünyadaki geleceğimizi tehdit ettiğine dair bilimsel kanıtları görmezden gelmek değil, insanların mücadeleye devam etmesi için umut aşılamak.

“Değişimin mümkün olduğuna inanmazsak değişim yaratamayız. Dolayısıyla iklim iyimserliği, çaresizce ihtiyaç duyduğumuz iklim çözümlerinin tüm potansiyelini ortaya çıkarmak için sadece bir çatı görevi görür.”

23 yaşındaki Thomas Lawrence, Amazon’a meydan okuyacak sürdürülebilir bir pazarlama alanı inşa ediyor. 

“Bence artık Meclis’in farklı yönlerde çalışmasının zamanı geldi. Körü körüne iyimser değilim ama dünyayı da olduğu gibi kabul etmek zorundayız. Para dünyayı döndürüyor. Böyle olmasını istediğimi söylemiyorum. Ama durum böyle” diyor Good People Inc. şirketinin kurucusu Thomas Lawrence.

“Madem ki petrol devleri, et devleri ve diğer her şey ceplerini doldurmak ve dünyanın istedikleri gibi olmasını sağlamak için ABD’de milyon dolarlarıyla Meclis’te lobi yapacaklar, o halde neden biz de aynı şeyi yapmayalım? Doğru tarafta olmak için biraz daha çaba göstermenin zamanı geldi,” diyor.

23 yaşındaki girişimci, “sadece insanlar ve gezegen için iyi şeyler yapan” bir şirket kuruyor. Good People Inc, Amazon’u alaşağı etmek ve insanlara etik, değer odaklı bir alternatif sunmak istiyor. “Onlar [Amazon] şu anda tek oyuncu oldukları bir pazar yarattı ve pek çok insanın Amazon’dan vazgeçememesinin nedeni de tam olarak bu. Tekelin tanımı, tüketicilerin başka bir seçeneğe sahip olmamasıdır.”

Halihazırda Birleşik Krallık’taki insanlara 200’den fazla ürün tedarik eden Good People Inc. her geçen gün büyüyor; ABD web sitesi de henüz açıldı. Bu şirket, pazarlamanın bizi kandırmasına karşı duyulan hayal kırıklığından yola çıkılarak kuruldu. “İnsanların zor kazandıkları paraları harcamalarına neden olan, sizi yetersiz hissettiren ya da ihtiyacınız olmadığı halde bir şeye ihtiyacınız varmış gibi gösteren tüm bu markalardan nefret ediyorum” diyor. “Tüketiciler için en büyük sorun her zaman istedikleri şeyleri elde edememeleri değil, en başta o şeyleri arzulamalarıdır.”

Satıcılar bu sitede satış yapabilmek için Lawrence’ın yürürlüğe koyduğu sıfır atık ambalajlama, plastik kullanmama, içeriklerin kaynağı ve çalışanlara nasıl davranıldığı konusunda şeffaflık gibi bir dizi mevzuatı yerine getirmek zorunda.

Z kuşağında bu kadar doğrudan eylem ve iyimserliğe yol açan şey nedir? “Bence benim kuşağım ve Y kuşağı, şu anda sorumlu olan insanların yardım etmesini beklemek yerine, meseleyi kendileri ele almaları gerektiğinin farkına varmaya başladı.”

Her şey planlandığı gibi giderse, Good People Inc, çalışanların sahip olduğu bir kooperatif haline gelecek ve kendi alanlarındaki şirketlerle başa çıkabilecek sermaye ve güce sahip olacak.

Çeviren: Gökada Yılmaz

Kaynak: ‘Change is possible’: meet the Gen-Zers who embrace climate optimism, Neelam Tailor, The Guardian