- Gýda ve Tarým
- Yaþam ve Kültür
- Bireysel Geliþim
- Doða Dostu Yerleþimler
- Temiz Enerji
- Koruyucu Saðlýk ve Beslenme
- Ekolojik Turizm
- Ýklim Deðiþikliði
- Doða
- Victor Ananias
- IFOAM
Kategoriler: Ekolojik Tarým Yöntemleri
Tarih: 31-Temmuz-2005
Yazdýr | Arkadaþýna Gönder | Yorum Ekle
Tarih: 31-Temmuz-2005
Yazdýr | Arkadaþýna Gönder | Yorum Ekle
Bitki korumada kullanýlan iki ayrý mücadele yöntemini alt baþlýklarýyla sizlere aktarýyoruz. Mekanik ve fiziksel savaþ…
Mekanik savaþ
Mekaniksel olarak zararlýlarý yok edebilmek ya da zarar vermelerini önlemek için el, araç veya makineler kullanýlarak yapýlan mücadele yöntemidir.
1. Ezme Yoðun olarak görülen bazý zararlýlarýn, el veya tel fýrça ile ezilmek suretiyle sayýlarý azaltýlabilir. Meyve aðaçlarýnýn gövdelerinde odun dokusunda galeri açarak zarar yapan Aðaç sarý kurdu, Aðaç kýzýl kurdu ve (Cerambycidae) larvalarý (kurtçuk), galerilerine tel sokularak öldürülür.
Patates böceðinin ergin ve larvalarý büyük olduðu için kolayca görülebilir. Küçük alanlarda larva ve erginleri toplayarak yok etmek ya da patates yapraklarýndaki yumurtalarý ezmek son derece etkilidir.
Elma gövde kurdu (Synanthedon myopaeformis) görülen elma bahçelerinde kýþ döneminde meyve kabuklarýnda larvalar oluþur, bunlar býçakla temizlenip, açýlan yaralar macunla kapatýlabilir. Ýlkbahar aylarýnda elma aðaçlarýnda, sürgün ve dallarda koloni halinde bulunan Elma pamuklu biti (Eriosoma lanigerum) nimf ve erginleri bir eldiven ya da tel fýrça yardýmýyla elle ezilerek öldürülür. Pamukta görülen Pembe kurt larvalarý, hasattan sonra tarlada kalan bitkilerin saplarýnýn kesilmesiyle ortadan kaldýrýlýr. Yine çýrçýr fabrikalarýnda pamuk lifleri alýnýrken, pembe kurt larvalarý da ezilerek yok edilmiþ olur.
2. Toplama Özellikle koloni halinde yaþayan zararlýlarýn kendi bulunduklarý bitki organlarýyla birlikte kesilip toplanarak, üründeki zararýnýn önüne geçilebilir. Örneðin, meyve aðaçlarýndaki Altýn Kelebek (Euproctis chrysorrhoea) mücadelesinde kýþýn aðaçlar üzerinde bulunan kýþlýk yuvalarýn makasla kesilerek toplanmasý ve bahçeden uzaklaþtýrýlmasý bir çözümdür. Akdeniz meyve sineði, Elma iç kurdu gibi zarar görmüþ meyveler yere dökülünce, toplanýp bahçeden uzak bir yerde derin bir çukura gömmek zararlý sayýsýný önemli ölçüde azaltýr.
Turunçgillere ve þeftaliye zarar veren Bakla zýnný (Epicometis hirta) erginleri daha hareketsiz olduðu sabah saatlerinde aðacýn altýna çarþaf serilerek aðaçlar silkelenir ve düþen erginler toplanýp, öldürülür. Monilya zararlýsý (Sclerotinia laxa.) bulaþýk aðaçlarýn üzerindeki kuruyan dallar kesilerek bahçeden uzaklaþtýrýlmalý, mumyalaþarak aðaçlarýn üzerinde kalan ve yere dökülen meyveler toplanýp imha edilmelidir.
3. Engelleme Zararlýlarýn meydana getirecekleri ziyaný, çit, hendek, örtü ve bazý ürkütücü araçlarla azaltmak mümkündür. Örneðin, incir güvesi erginlerinin yumurtalarýný yaz mevsiminde incir kurutma sergilerindeki meyveler üzerine býrakmalarýný önlemek amacýyla sergiler akþam üzeri ve geceleri naylon ya da sýk dokulu bir bezle örtülür. Domuzlara karþý bahçelerin kenarlarýna hendek kazýlýr ya da çit gerilerek zararlarý önlenebilir.
4. Tuzaklarla yakalama Tuzaklar böceklerin yönelimlerinden ve bazý davranýþlarýndan yararlanmak amacýyla geliþtirilmiþ yakalama araçlarýdýr. Tuzaklar yardýmýyla zararlýlar kitle halinde yakalanabilir. Her zararlýnýn davranýþýna göre deðiþik tuzak tipleri kullanýlýr:
a) Yapýþkan tuzaklar Çok küçük uçucu ya da alt kanatlarý olmadýðý için uçamayan böceklere karþý bazý yapýþkan maddeler tuzak olarak kullanýlarak sayýlarý azaltýlabilir. Yapýþkan tuzaklar diðer tuzaklarla bir arada kullanýlarak daha fazla zararlý yok edilebilir. Örneðin,Yaprak bitleri, Cüce aðustos böceði, Kiraz sineði vb. gibi zararlýlara karþý sarý renkli yapýþkan tuzakla birlikte eþeysel cezbedici tuzaklara yine yapýþkan sürülerek böcekler yakalanmýþ olur.
b) Tuzak yemler Böcekler için cezbedici maddeler, örneðin fermante olmuþ meyve sularý, meles, þarap tortularý, pekmez gibi maddeleri genellikle zehirli maddelerle birlikte kullanarak hem böcekleri bir yerde toplamýþ hem de zehirli maddenin etkisiyle öldürmüþ oluruz. Örneðin Yaprak bükenler (Archips spp.) Salkým güvesi (Labesia botrana) gibi kelebekler melas, pekmez, þarap veya bunlarýn karýþýmýndan oluþan cezbedici yem tuzaklarla kitle halinde yakalanabilir.
c) Kýþlak tuzaklar Bazý böceklerin kýþlamalarý için tuzaklar hazýrlanýr ve bunlar kýþ sonlarýnda toplanarak üzerinde veya içinde toplanmýþ böcekler toplu halde öldürülür. Örneðin Danaburnu’na karþý sonbaharda sebze bahçelerinde 20-30 cm toprak derinliðine 1-2 kürek at gübresi konur ve üzeri toprakla örtüldükten sonra iþaret olmasý için bir kazýk çakýlýr. Bu þekilde kýþlak tuzaðý bahçenin farklý yerlerinde hazýrlanýr. At gübresi sýcak olduðu için Danaburnu nimf ve erginleri kýþlamak için burada toplanýr. Kýþ sonunda (þubat sonu gibi) buralar açýlarak nimf ve erginler toplu olarak imha edilir.
Küçük bahçelerde eylül ayý sonlarýnda elma aðaçlarýnýn gövdelerine eski çuval parçalarý veya oluklu mukavvalar sarýlýr. Elma iç kurdu larvalarý kýþlamak için burada toplanýnca imha edilir.
d) Engel tuzaklar 1950 yýlýnda Türkiye’de meydana gelen çekirge istilasýna karþý engel tuzaklar baþarýyla kullanýlmýþtýr. Sürü halinde bulunan çekirge nimflerinin hareket yönüne dik olarak kilometrelerce uzunlukta 70-80 cm yüksekliðindeki çinko levhalar dik olarak yerleþtirilmiþtir. Sürünün geldiði yerde 1-2 metre derinliðinde ve 1metre geniþliðinde çukurlar kazýlarak gelen çekirgelerin önce çinko levhaya çarpýp ardýndan çukura düþmesiyle üzerleri toprakla örtülüp imhasý yapýlmýþtýr.
e) Iþýk tuzaklarý Böceklerin ýþýða yönelimlerinden yararlanýlarak geliþtirilmiþ tuzaklardýr. Deðiþik renkte ve nitelikteki ýþýða cezbedilen böcekler, bir yüzeye çarparak tuzaðýn toplayýcý kýsmý içine düþer ve imha edilir.
f) Renk tuzaklarý Böceklerin renklere eðiliminden yararlanmak amacýyla geliþtirilmiþtir. Genellikle sarý ve kýrmýzý renkte tuzaklar kullanýlýr. Çünkü birçok böcek türü bu renklere duyarlýdýr. Genelde levha ya da silindir þeklinde olup, üzerine yapýþkan sürülerek kullanýlýr. Örneðin kivi, fýndýk, þeftali bahçesi ve üzüm baðlarýnda görülen Dalkýran (Xyleborus dispar) mücadelesi için kýrmýzý renkte, yapýþkan tuzaklar kullanýlabilir. Diðer bir örnek ise örtü altý sebze ve süs bitkisine zarar veren Sera beyaz sinekleri (Bemisia tabaci) ve Yaprak galeri sineklerine (Liriomyza trifolii) karþý; serada 10 m2 ye yapýþkan parlak sarý renkli tuzaklar mücadelede kullanýlabilir. Ya da Kiraz sineðine karþý (Rhagoletis cerasi) dekara 2 adet parlak sarý yapýþkan tuzak koymak mücadelede birebirdir.
g) Kapanlar Genellikle fare ve kör fareler için etkili olarak kullanýlýr.
Fiziksel savaþ
Zararlýlarýn yaþadýklarý ortamýn fiziksel özelliklerini deðiþtirmek þartýyla zararlýlarý yok etmeye veya faaliyetlerini azaltmaya yönelik çalýþmalar fiziksel savaþ olarak adlandýrýlýr.
a) Yüksek sýcaklýktan yararlanma Yüksek sýcak hava, daha çok depolanmýþ ürünlerdeki zararlýlar için kullanýlýr. Örneðin, ambar zararlýsý böcekler 52-55 derece sýcaklýktaki etüv ve fýrýnda ölürler.
Sýcak su Yumru, kök, soðan gibi toprak altý organlarý veya çelik, fidan gibi bitki materyali üzerinde bulunan akar, nematodlar belli bir süre sýcak su içinde tutularak öldürülürler.
Kaynar su ve kýzgýn su buharý Özellikle fideliklerde ve seralarda ekimden önce 10 cm derinliðindeki toprak kaynar su ile sulanarak ya da kýzgýn su buharý uygulanarak toprak yüzeyindeki zararlýlar yok edilir.
Solarizasyon Toprak, güneþ radyasyonunun meydana getirdiði sýcaklýk yardýmýyla dezenfekte edilerek, toprak patojenleri, nematodlar, toprak böcekleri ve yabancý ot tohumlarýndan temizlenir.
Solarizasyon uygulamasýnda toprak yüzeyi düzleþtirildikten sonra sulama yapýlarak toprak, tarla kapasitesinde suyla doldurulur. Sonra toprak saydam polietilen ile örtü, toprak yüzeyine deðecek þekilde ve gergin olarak örtülür. Kenarlarý, hem sýcaklýðýn düþmesine neden olabilecek hava giriþinin engellenmesi, hem de gerginliðin saðlanmasý için toprakla örtülür. 4-6 hafta tutulur. Bu süre içinde toprak neminin tarla kapasitesinde tutulabilmesi gerektiðinden arada bir sulama yapýlabilir. Solarizasyonla toprak sýcaklýðý 55 dereceye kadar yükseltilebildiðinden toprak zararlýsý, patojen, yabancý ot tohumu ve akardan kurtulmuþ olunur.
b) Düþük sýcaklýktan yararlanma Düþük sýcaklýklar zararlýlarýn yaþama ve çoðalma faaliyetlerini azalttýðý veya durduðu için bazý böceklere karþý savaþta yararlanýlabilir. Ürünler -20 ile -30 derece sýcaklýkta bir süre tutularak zararlýlar öldürülür.
c) Malçlama Bu yöntemle toprak yüzeyi canlý ya da cansýz materyallerle kapatýlmakta ve topraðýn nem kaybý önlendiði gibi özellikle topraða ýþýk geçmesi de engellendiðinden birçok yabancý ot türünün tohumlarýnýn çimlenmesi önlenir. Bu amaçla siyah naylon, saman gibi örtü materyali kullanýlmaktadýr.
d) Örtücü bitki kullanýmý Örtücü bitki olarak kullanýlan çavdar ve tüylü fið (Secale cereale) bazý geniþ ve dar yapraklý yabancý ot türlerini baský altýnda tutar.
e) Suya daldýrma Özellikle tohum böcekleri için kullanýlýr. Tohumlar ekilmeden önce suya batýrýlarak zararlýlardan korunmuþ olunur.
f) Su altýnda býrakma Bitkiler bir süre su altýnda býrakýlýnca özellikle toprak altý zararlýlarýnýn bir kýsmý ölür, bir kýsmý da toprak yüzeyine çýkar ve böylelikle öldürülür. Bað flokserasýna karþý bulaþýk baðlar kýþ aylarýnda su altýnda býrakýlarak zararý azaltýlabilir. Danaburnu, solucan, kör fare ve fare gibi zararlýlar bu yolla toprak yüzeyine çýkarlar ve öldürülürler.
g) Mineral tuzlardan yararlanma Mineral tuzlarýn ve küllerin böcek ve akar gibi yumuþak böceklerin vücutlarýnda çizikler meydana getirip bu çiziklerden vücut suyunun kaybolarak ölümlerine neden olmaktýr.
Tütünlerde Trips’lere, yaprak bitlerine karþý elenmiþ ince kül veya tozlar bitkiler üzerine serpilerek zararlýlarýn fiziksel yolla ölümlerine neden olunur.
Kaynaklar
- Organik Tarýmda Yabancý Ot Yönetimi
- Eda Aksoy, Adana Zirai Mücadele Araþtýrma Enstitüsü
- ETO, Organik Tarým 2002
- Tarýmsal Zararlýlarla Savaþ Yöntemleri ve Ýlaçlarý
- Prof. Dr. Cezmi Öncüer, Adnan Menderes Üniversitesi
- Doç. Dr. Celal Tuncer, 19 Mayýs Üni. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü
- www.tedgem.gov.tr
- www.ifoam.org
- www.essortment.com
Haber No: 827