-- GÜNCEL PROJELER:
-- GEÇMİŞ PROJELER:


Victor Ananias
101 Soruda Organik Ürün Rehberi




Bokaþi kompostu nasýl yapýlýr?
Kategoriler: Gýda ve Tarým, Yaþam ve Kültür, Bireysel Geliþim, Eðitim, Yöntemler, Ben ne yapabilirim, Geri Kazaným, Doða, Biyolojik Çeþitlilik, Doða Koruma
Tarih: 22-Temmuz-2016
Yazdýr | Arkadaþýna Gönder | Yorum Ekle


Bokaþi’nin kelime anlamý (Japonca) ”fermente olmuþ organik madde”dir. Çok eski Japon geleneklerini temel alarak geliþtirilen EM (Etkin Mikroorganizma) ile oluþur.

EM (Effective Microorganisms/Etkin Mikroorganizmalar)

1980’li yýllarda toprak bilimci Dr. Teruo Higa tarafýndan geliþtirilen bir üründür. Dr. Higa’nýn teorisine göre, kimyasal ve biyolojik etkileþim içindeki herhangi bir sistemde (toprak, hava, su, memeli vücudu, vb) üç çeþit mikroorganizma vardýr: Pozitif mikroorganizmalar (yenileyici eðilimi olan), negatif mikroorganizmalar (bozucu eðilimi olan) ve fýrsatçý mikroorganizmalar. Bir sistemin saðlýðý, negatif ve pozitif mikro canlýlarýn birbiriyle dengeli etkileþimine baðlýdýr. Fýrsatçý mikroorganizmalar ise, ortamdaki diðer mikroorganizmalarýn yoðunluðuna göre saf deðiþtirirler. Yani eðer pozitif mikroorganizmalar yoðunsa onlarýn safýna katýlýr, negatif mikroorganizmalar yoðunluktaysa onlarýn safýnda yer alýrlar. EM’nin temel iþlevi ise, ortama pozitif mikroorganizma yýðarak, fýrsatçýlarýn desteðini almak ve sistemde yenileyici bir etki oluþturmaktýr. EM, patentli laboratuvar teknolojisiyle üretilir ve içinde 60-80 farklý mikroorganizma vardýr. Laktik asit bakterileri (Lactobacillus casei), fototropik bakteriler (Rhodopseudomonas spp.), maya (Saccharomyces cerevisiae) ve diðerleri...

Eskiden Japon çiftçiler, yemek artýklarýný bu mikroorganizmalarý taþýyan zengin bir toprakla karýþtýrýr, fermente olmasýný bekler, sonra da topraða karýþtýrýrmýþ. Günümüzdeyse bu mikroorganizmalarý elde etmek için EM kullanýlýyor.

EM’nin kullaným alanlarý:

  • Çiftlik ve bahçecilik uygulamalarý - Sebze bahçeleri hazýrlanýrken, özellikle sorunlu topraklarda iyileþme sürecini hýzlandýrmak için, - Bitki hastalýklarý ve zararlýlarý ile mücadelede,
  • Temizlik ve hijyen - Ev içi temizlik ürünlerinde, 2011 Bangkok selinin, 2004 Güneydoðu Asya tsunami felaketinin ve 2005 Katrina fýrtýnasýnýn ardýndan halk saðlýðýný korumak üzere, salgýn hastalýklarýn yayýlmasýný engellemek amacýyla.
  • Atýk yönetimi - Foseptiklerde çürüme sürecini hýzlandýrmak için, - Anaerob nedenlerle oluþan kötü kokularý gidermekte, Bokaþi kompostu veya diðer kompost yöntemlerinde bakteri zenginliðini artýrmak ve süreci hýzlandýrmak amacýyla kullanýlýr.

Bokaþi kompostu için izlenen yol, EM’deki bakterileri kuru bir malzemeye emdirip (kepek, talaþ, vb) kuruttuktan sonra kullanýlmak üzere saklamaktýr. Bokaþi, komposttan ziyade turþu yapmaya benzer ve anaerob koþullar altýnda oluþur. Küçük bir kovada bile yapýlabilir, koku ve sinek yapmaz, metan gazý çýkarmaz, dolayýsýyla apartman dairelerinde bile kullanýlabilir. Besin kaybý olmaz, çevirmeniz veya karýþtýrmanýz gerekmez, tüm iþi mikroorganizmalar sizin yerinize yapar. En büyük avantajý ise her türlü organik atýðýn bu þekilde rahatça parçalanabilmesidir. Et ve süt ürünleri, narenciye gibi soðuk kompost veya solucan kompostuna atýlamayan malzemeler, Bokaþi’de büyük bir hýzla çözünür.

Bokaþi’deki temel çürüme iþlemini yapan laktik asit bakterilerini evde üretmeniz mümkün.

Bokaþi serumu nasýl yapýlýr?

1. Aþama:Bir miktar pirinç, biraz su ile karýþtýrýlýr, iyi çalkalandýktan sonra suyu süzülürek bir kavanoza aktarýlýr. (Örneðin 1 su bardaðý pirinç ile 1-2 su bardaðý klorsuz su) Pilav yaparken pirinci ýslattýktan sonra kalan suyu bu amaçla kullanabilirsiniz. Bu beyaz su, karanlýk ve serin bir ortamda, kavanozun aðzýný kapatmadan bekletilir. Yaklaþýk bir hafta sonra rengi sarýya dönen, dibinde tortu, üzerinde jelatinimsi bir katman ve beyaz küf oluþan (ve oldukça kötü kokan) bu su, tülbent ile süzülerek temiz bir kavanoza aktarýlýr.

2. Aþama:Süzülen sývý, 1’e 10 oranýnda yaðlý, UHT olmayan süt ile karýþtýrýlýr (1 ölçek sývýya, 10 ölçek süt). Bu karýþým da yaklaþýk bir hafta boyunca, karanlýk ve serin bir ortamda, kavanozun aðzý kapatýlmadan bekletilir. Süreç tamamlandýðýnda, kavanozun içinde peynire benzeyen katý bir katman oluþmalýdýr. Bu karýþým yine tülbent ile süzülerek temiz bir kavanoza aktarýlýr ve 1-2 çorba kaþýðý koruyucu içermeyen pekmez ile karýþtýrýlýr. Geride kalan peynirimsi katý madde hayvanlara yedirilebilir, çünkü sindirim sistemi için faydalýdýr. Bu sývý buzdolabýna konabilir (yaklaþýk 1-2 ay tazeliðini korur) veya doðrudan kullanýlabilir. EM’nin temel içeriði olan ”lactobacillus” serumu, 1/20 oranýnda sulandýrýlarak bahçede, bitkilerde ve atýk su giderlerinde kullanýlabilir.

3. Aþama:Yarým çay bardaðý serum, yarým çay bardaðý koruyucu içermeyen pekmez, 2,5 lt klorsuz su karýþtýrýlýr ve kepek, talaþ, parçalanmýþ kaðýt gibi ufalanmýþ, kuru bir malzemeye -her tarafý nemlenecek þekilde- iyice yedirilir. Bu iþ için büyükçe bir leðen kullanýlabilir. (Ölçüler esnektir, örneðin biraz daha fazla serum kullanmanýn bir sakýncasý yoktur.) Nemlendirilen malzeme elde sýkýldýðýnda bir top þeklini alýr, fakat su damlamamalýdýr; ne çok ýslak, ne çok kuru olmasý gerekir. Ýstenirse bir avuç kadar kaya tozu veya deniz tuzu eklenerek mineral içeriði zenginleþtirilebilir. Her tarafý serum, su ve pekmez ile ýslatýlan kepek, aðzý hava almayacak þekilde kavanozlara veya baþka bir kaba doldurulur. Bu noktada kavanozlarýn içine iyice bastýrarak içeride hava kalmasýný engellemek çok önemlidir. (Kavanoz kullanýyorsanýz aðzýna kadar doldurun, torba kullanýyorsanýz iyice sýkýþtýrýn ve büzün.) Kapaðý sýkýca kapatýlan kavanoz, karanlýk ve serin bir ortamda iki hafta kadar bekletilir. Kavanoz açýldýðýnda tatlý-ekþi, güzel bir fermantasyon ya da turþu kokusu hissedilir. Kötü koku, koyu renkli mantar veya küf görülürse, süreçte bir hata olmuþ, muhtemelen hava almýþ demektir ve bu malzeme kullanýlmamalýdýr. Laktik asit bakterileri ile fermente olmuþ kepek, kavanozdan boþaltýlýr ve kurumasý için geniþ ve düz bir masa (veya plastik örtü) üzerine serilir. (Evde, balkonda veya bahçede). Arada bir karýþtýrýlarak, iyice kuruyana kadar bekletilir. (Kuruyunca takýr takýr olmalý.) Sonra hava almayacak þekilde torbaya, kutuya, kavanoza veya baþka bir saklama kabýna alýnýr. Böylelikle Bokaþi kompostunda kullanacaðýnýz maya artýk hazýr...

Bokaþi kompostu nasýl hazýrlanýr?

Bokaþi için anaerob koþullar gereklidir. Bunun için aðzý sýkýca kapanan herhangi bir plastik kova kullanabilirsiniz. Eðer kova hava alýrsa, içeride çalýþacak bakterilere dýþarýdan müdahale olabilir, istemediðimiz bir tür bakteri baskýn çýkabilir, pütrifikasyon meydana gelir ve kompost bozulabilir. (Örneðin; kapalý bir kovaya tüm mutfak atýklarýnýzý koyar fakat Bokaþi eklemezseniz, kovanýn içinde yine bakteriyel aktivite baþlar, rastgele bir karýþým olduðu için büyük ihtimalle istemediðiniz tür bakteri ve mantarlar baskýn çýkar; kokuþmuþ, saðlýksýz bir kova dolusu atýk oluþur.)

Mutfak atýklarýnýn konulacaðý kovanýn dibine plastik bir süzgeç yerleþtirilir ve solucan kompostunda olduðu gibi bir musluk takýlýr. Kovaya mutfak artýðý eklenen her seferde, üzerine bir avuç kadar kuru Bokaþi mayasý eklenir. Daha sonra artýðýn üzeri bir naylonla örtülür, havasýný almak için tepesinden bastýrýlýr ve kovanýn kapaðý sýkýca kapatýlýr. Her kompost yönteminde olduðu gibi burada da atýklarý mümkün olduðu kadar küçük parçalara bölmek, mikro canlýlarýn iþini kolaylaþtýrýr ve hýzlandýrýr. Kovanýn kapaðýný mümkün olduðu kadar az açmak gerekir. Dolayýsýyla mutfaktan çýkan artýklarý gün boyunca küçük bir kapta biriktirebilir ve akþamlarý kovaya ekleyebilirsiniz. Kova dolduktan sonra iki hafta kadar aðzý kapalý bir þekilde bekletilerek fermantasyon sürecinin tamamlanmasý saðlanýr.

Turþulaþma sürecinde kovaya konulan atýklarýn suyu dibe süzülür. Eðer süzme gerçekleþmezse, içerideki ortam fazla ýslak kalýr ve süreç bozulur. Sürecin iyi iþlemesi için, bu suyun her gün veya gün aþýrý alýnmasý gerekir. Bu su 1’e 100 oranýnda sulandýrýlarak bahçede kullanýlabilecek faydalý bir üründür. Bir çorba kaþýðý Bokaþi suyu için 2-3 lt klorsuz su kullanýlabilir.

Nasýl kullanýlýr?

Atýklar kovadan ilk çýktýðýnda oldukça asidik bir yapýdadýr, bu nedenle doðrudan bitkilere uygulamamak gerekir. Kovanýn içinde oluþan kompost, topraðýn 20-30 cm altýna gömülür, üzeri toprakla örtülür ve yine iki hafta kadar sonra üzerine doðrudan ekim-dikim yapýlýr. Eðer bahçeniz yoksa, büyükçe saksýlarda da ayný þey yapýlabilir. Kovanýn içinde süreci tamamlamýþ olan organik atýklarýn görüntüsünde bir deðiþiklik olmaz. Fakat turþulaþma sürecinde organik maddenin hücre zarý parçalandýðý için, topraða gömüldüðünde büyük bir hýzla dönüþürler.

DÝKKAT: Çürümüþ, buzdolabýnda uzun süre beklemiþ, küflenmiþ atýklar kovaya kesinlikle girmemelidir. Bu, kovanýn içinde istediðimiz mikro canlý dengesini bozar. Kovayý güneþ ýþýðýndan, aþýrý sýcak veya soðuktan korumak (21-37 derece idealdir), düzenli olarak atýk eklemek faydalýdýr.

DÝKKAT: Sürecin hiçbir aþamasýnda metal kap, tencere, süzgeç, kaþýk kullanmamak gerekir.

Kovanýn içinde koyu renkli mantar görürseniz veya sirkemsi bir turþu kokusu dýþýnda aðýr bir çöp kokusu alýrsanýz, süreçte bir yanlýþlýk olmuþ demektir. Bu durumda; - Kovaya yeterince Bokaþi mayasý eklemiyor olabilirsiniz, miktarý biraz arttýrýn. - Kova hava alýyor olabilir, kapaðýn sýkýca kapandýðýna emin olun ve bol bol maya ekleyin. - Kovanýn dibinde fazla su birikmiþ olabilir, musluklar bazen týkanabiliyor, suyunu iyice alýn ve bol miktarda maya ekleyin. - Kovayý güneþ ýþýðýndan, fazla soðuk veya sýcaktan koruyun.

Karýþýmdaki beyaz renkli küf ve mantardan korkmayýn; bunlar, sürecin doðru iþlediðini size gösterir.

Bokaþi kompostunu doðru yapmak zor olmasa da, hatalarý öðrenmek ve baþarýlý olmak için birkaç deneme gerekir. Hazýrlýklarýn 1. ve 2. aþamalarý ile uðraþacak vaktiniz ve yeriniz yok ise, patentli EM ürünlerinden satýn alýp, doðrudan 3. aþama ile iþe baþlayabilirsiniz. Kolaylýðý, hýzý ve sorun çýkma riskinin fazla olmamasýndan ötürü özellikle þehirlerde apartman dairelerinde yaþayanlarýn tercih edeceði bu zengin toprak katkýsýný, mutfaðýnýzdan çýkan organik atýklarla saðlayabilirsiniz.

Haber No: 7926