- Gıda ve Tarım
- Yaşam ve Kültür
- Bireysel Gelişim
- Doğa Dostu Yerleşimler
- Temiz Enerji
- Koruyucu Sağlık ve Beslenme
- Ekolojik Turizm
- İklim Değişikliği
- Doğa
- Victor Ananias
- IFOAM
Kategoriler: Gıda ve Tarım, Yaşam ve Kültür, Bireysel Gelişim, Eğitim, Yöntemler, Ben ne yapabilirim, Geri Kazanım, Doğa, Biyolojik Çeşitlilik, Doğa Koruma
Tarih: 22-Temmuz-2016
Yazdır | Arkadaşına Gönder | Yorum Ekle
Tarih: 22-Temmuz-2016
Yazdır | Arkadaşına Gönder | Yorum Ekle
Bokaşi’nin kelime anlamı (Japonca) ”fermente olmuş organik madde”dir. Çok eski Japon geleneklerini temel alarak geliştirilen EM (Etkin Mikroorganizma) ile oluşur.
EM (Effective Microorganisms/Etkin Mikroorganizmalar)
1980’li yıllarda toprak bilimci Dr. Teruo Higa tarafından geliştirilen bir üründür. Dr. Higa’nın teorisine göre, kimyasal ve biyolojik etkileşim içindeki herhangi bir sistemde (toprak, hava, su, memeli vücudu, vb) üç çeşit mikroorganizma vardır: Pozitif mikroorganizmalar (yenileyici eğilimi olan), negatif mikroorganizmalar (bozucu eğilimi olan) ve fırsatçı mikroorganizmalar. Bir sistemin sağlığı, negatif ve pozitif mikro canlıların birbiriyle dengeli etkileşimine bağlıdır. Fırsatçı mikroorganizmalar ise, ortamdaki diğer mikroorganizmaların yoğunluğuna göre saf değiştirirler. Yani eğer pozitif mikroorganizmalar yoğunsa onların safına katılır, negatif mikroorganizmalar yoğunluktaysa onların safında yer alırlar. EM’nin temel işlevi ise, ortama pozitif mikroorganizma yığarak, fırsatçıların desteğini almak ve sistemde yenileyici bir etki oluşturmaktır. EM, patentli laboratuvar teknolojisiyle üretilir ve içinde 60-80 farklı mikroorganizma vardır. Laktik asit bakterileri (Lactobacillus casei), fototropik bakteriler (Rhodopseudomonas spp.), maya (Saccharomyces cerevisiae) ve diğerleri...
Eskiden Japon çiftçiler, yemek artıklarını bu mikroorganizmaları taşıyan zengin bir toprakla karıştırır, fermente olmasını bekler, sonra da toprağa karıştırırmış. Günümüzdeyse bu mikroorganizmaları elde etmek için EM kullanılıyor.
EM’nin kullanım alanları:
- Çiftlik ve bahçecilik uygulamaları - Sebze bahçeleri hazırlanırken, özellikle sorunlu topraklarda iyileşme sürecini hızlandırmak için, - Bitki hastalıkları ve zararlıları ile mücadelede,
- Temizlik ve hijyen - Ev içi temizlik ürünlerinde, 2011 Bangkok selinin, 2004 Güneydoğu Asya tsunami felaketinin ve 2005 Katrina fırtınasının ardından halk sağlığını korumak üzere, salgın hastalıkların yayılmasını engellemek amacıyla.
- Atık yönetimi - Foseptiklerde çürüme sürecini hızlandırmak için, - Anaerob nedenlerle oluşan kötü kokuları gidermekte, Bokaşi kompostu veya diğer kompost yöntemlerinde bakteri zenginliğini artırmak ve süreci hızlandırmak amacıyla kullanılır.
Bokaşi kompostu için izlenen yol, EM’deki bakterileri kuru bir malzemeye emdirip (kepek, talaş, vb) kuruttuktan sonra kullanılmak üzere saklamaktır. Bokaşi, komposttan ziyade turşu yapmaya benzer ve anaerob koşullar altında oluşur. Küçük bir kovada bile yapılabilir, koku ve sinek yapmaz, metan gazı çıkarmaz, dolayısıyla apartman dairelerinde bile kullanılabilir. Besin kaybı olmaz, çevirmeniz veya karıştırmanız gerekmez, tüm işi mikroorganizmalar sizin yerinize yapar. En büyük avantajı ise her türlü organik atığın bu şekilde rahatça parçalanabilmesidir. Et ve süt ürünleri, narenciye gibi soğuk kompost veya solucan kompostuna atılamayan malzemeler, Bokaşi’de büyük bir hızla çözünür.
Bokaşi’deki temel çürüme işlemini yapan laktik asit bakterilerini evde üretmeniz mümkün.
Bokaşi serumu nasıl yapılır?
1. Aşama:Bir miktar pirinç, biraz su ile karıştırılır, iyi çalkalandıktan sonra suyu süzülürek bir kavanoza aktarılır. (Örneğin 1 su bardağı pirinç ile 1-2 su bardağı klorsuz su) Pilav yaparken pirinci ıslattıktan sonra kalan suyu bu amaçla kullanabilirsiniz. Bu beyaz su, karanlık ve serin bir ortamda, kavanozun ağzını kapatmadan bekletilir. Yaklaşık bir hafta sonra rengi sarıya dönen, dibinde tortu, üzerinde jelatinimsi bir katman ve beyaz küf oluşan (ve oldukça kötü kokan) bu su, tülbent ile süzülerek temiz bir kavanoza aktarılır.
2. Aşama:Süzülen sıvı, 1’e 10 oranında yağlı, UHT olmayan süt ile karıştırılır (1 ölçek sıvıya, 10 ölçek süt). Bu karışım da yaklaşık bir hafta boyunca, karanlık ve serin bir ortamda, kavanozun ağzı kapatılmadan bekletilir. Süreç tamamlandığında, kavanozun içinde peynire benzeyen katı bir katman oluşmalıdır. Bu karışım yine tülbent ile süzülerek temiz bir kavanoza aktarılır ve 1-2 çorba kaşığı koruyucu içermeyen pekmez ile karıştırılır. Geride kalan peynirimsi katı madde hayvanlara yedirilebilir, çünkü sindirim sistemi için faydalıdır. Bu sıvı buzdolabına konabilir (yaklaşık 1-2 ay tazeliğini korur) veya doğrudan kullanılabilir. EM’nin temel içeriği olan ”lactobacillus” serumu, 1/20 oranında sulandırılarak bahçede, bitkilerde ve atık su giderlerinde kullanılabilir.
3. Aşama:Yarım çay bardağı serum, yarım çay bardağı koruyucu içermeyen pekmez, 2,5 lt klorsuz su karıştırılır ve kepek, talaş, parçalanmış kağıt gibi ufalanmış, kuru bir malzemeye -her tarafı nemlenecek şekilde- iyice yedirilir. Bu iş için büyükçe bir leğen kullanılabilir. (Ölçüler esnektir, örneğin biraz daha fazla serum kullanmanın bir sakıncası yoktur.) Nemlendirilen malzeme elde sıkıldığında bir top şeklini alır, fakat su damlamamalıdır; ne çok ıslak, ne çok kuru olması gerekir. İstenirse bir avuç kadar kaya tozu veya deniz tuzu eklenerek mineral içeriği zenginleştirilebilir. Her tarafı serum, su ve pekmez ile ıslatılan kepek, ağzı hava almayacak şekilde kavanozlara veya başka bir kaba doldurulur. Bu noktada kavanozların içine iyice bastırarak içeride hava kalmasını engellemek çok önemlidir. (Kavanoz kullanıyorsanız ağzına kadar doldurun, torba kullanıyorsanız iyice sıkıştırın ve büzün.) Kapağı sıkıca kapatılan kavanoz, karanlık ve serin bir ortamda iki hafta kadar bekletilir. Kavanoz açıldığında tatlı-ekşi, güzel bir fermantasyon ya da turşu kokusu hissedilir. Kötü koku, koyu renkli mantar veya küf görülürse, süreçte bir hata olmuş, muhtemelen hava almış demektir ve bu malzeme kullanılmamalıdır. Laktik asit bakterileri ile fermente olmuş kepek, kavanozdan boşaltılır ve kuruması için geniş ve düz bir masa (veya plastik örtü) üzerine serilir. (Evde, balkonda veya bahçede). Arada bir karıştırılarak, iyice kuruyana kadar bekletilir. (Kuruyunca takır takır olmalı.) Sonra hava almayacak şekilde torbaya, kutuya, kavanoza veya başka bir saklama kabına alınır. Böylelikle Bokaşi kompostunda kullanacağınız maya artık hazır...
Bokaşi kompostu nasıl hazırlanır?
Bokaşi için anaerob koşullar gereklidir. Bunun için ağzı sıkıca kapanan herhangi bir plastik kova kullanabilirsiniz. Eğer kova hava alırsa, içeride çalışacak bakterilere dışarıdan müdahale olabilir, istemediğimiz bir tür bakteri baskın çıkabilir, pütrifikasyon meydana gelir ve kompost bozulabilir. (Örneğin; kapalı bir kovaya tüm mutfak atıklarınızı koyar fakat Bokaşi eklemezseniz, kovanın içinde yine bakteriyel aktivite başlar, rastgele bir karışım olduğu için büyük ihtimalle istemediğiniz tür bakteri ve mantarlar baskın çıkar; kokuşmuş, sağlıksız bir kova dolusu atık oluşur.)
Mutfak atıklarının konulacağı kovanın dibine plastik bir süzgeç yerleştirilir ve solucan kompostunda olduğu gibi bir musluk takılır. Kovaya mutfak artığı eklenen her seferde, üzerine bir avuç kadar kuru Bokaşi mayası eklenir. Daha sonra artığın üzeri bir naylonla örtülür, havasını almak için tepesinden bastırılır ve kovanın kapağı sıkıca kapatılır. Her kompost yönteminde olduğu gibi burada da atıkları mümkün olduğu kadar küçük parçalara bölmek, mikro canlıların işini kolaylaştırır ve hızlandırır. Kovanın kapağını mümkün olduğu kadar az açmak gerekir. Dolayısıyla mutfaktan çıkan artıkları gün boyunca küçük bir kapta biriktirebilir ve akşamları kovaya ekleyebilirsiniz. Kova dolduktan sonra iki hafta kadar ağzı kapalı bir şekilde bekletilerek fermantasyon sürecinin tamamlanması sağlanır.
Turşulaşma sürecinde kovaya konulan atıkların suyu dibe süzülür. Eğer süzme gerçekleşmezse, içerideki ortam fazla ıslak kalır ve süreç bozulur. Sürecin iyi işlemesi için, bu suyun her gün veya gün aşırı alınması gerekir. Bu su 1’e 100 oranında sulandırılarak bahçede kullanılabilecek faydalı bir üründür. Bir çorba kaşığı Bokaşi suyu için 2-3 lt klorsuz su kullanılabilir.
Nasıl kullanılır?
Atıklar kovadan ilk çıktığında oldukça asidik bir yapıdadır, bu nedenle doğrudan bitkilere uygulamamak gerekir. Kovanın içinde oluşan kompost, toprağın 20-30 cm altına gömülür, üzeri toprakla örtülür ve yine iki hafta kadar sonra üzerine doğrudan ekim-dikim yapılır. Eğer bahçeniz yoksa, büyükçe saksılarda da aynı şey yapılabilir. Kovanın içinde süreci tamamlamış olan organik atıkların görüntüsünde bir değişiklik olmaz. Fakat turşulaşma sürecinde organik maddenin hücre zarı parçalandığı için, toprağa gömüldüğünde büyük bir hızla dönüşürler.
DİKKAT: Çürümüş, buzdolabında uzun süre beklemiş, küflenmiş atıklar kovaya kesinlikle girmemelidir. Bu, kovanın içinde istediğimiz mikro canlı dengesini bozar. Kovayı güneş ışığından, aşırı sıcak veya soğuktan korumak (21-37 derece idealdir), düzenli olarak atık eklemek faydalıdır.
DİKKAT: Sürecin hiçbir aşamasında metal kap, tencere, süzgeç, kaşık kullanmamak gerekir.
Kovanın içinde koyu renkli mantar görürseniz veya sirkemsi bir turşu kokusu dışında ağır bir çöp kokusu alırsanız, süreçte bir yanlışlık olmuş demektir. Bu durumda; - Kovaya yeterince Bokaşi mayası eklemiyor olabilirsiniz, miktarı biraz arttırın. - Kova hava alıyor olabilir, kapağın sıkıca kapandığına emin olun ve bol bol maya ekleyin. - Kovanın dibinde fazla su birikmiş olabilir, musluklar bazen tıkanabiliyor, suyunu iyice alın ve bol miktarda maya ekleyin. - Kovayı güneş ışığından, fazla soğuk veya sıcaktan koruyun.
Karışımdaki beyaz renkli küf ve mantardan korkmayın; bunlar, sürecin doğru işlediğini size gösterir.
Bokaşi kompostunu doğru yapmak zor olmasa da, hataları öğrenmek ve başarılı olmak için birkaç deneme gerekir. Hazırlıkların 1. ve 2. aşamaları ile uğraşacak vaktiniz ve yeriniz yok ise, patentli EM ürünlerinden satın alıp, doğrudan 3. aşama ile işe başlayabilirsiniz. Kolaylığı, hızı ve sorun çıkma riskinin fazla olmamasından ötürü özellikle şehirlerde apartman dairelerinde yaşayanların tercih edeceği bu zengin toprak katkısını, mutfağınızdan çıkan organik atıklarla sağlayabilirsiniz.
Haber No: 7926