Avrupa Birliði, Eylül ayýnýn son günlerinde kozmetiklerin raf ömrünü uzatmak için kullanýlan sentetik koruyucularla ilgili önemli düzenlemeler yaptý. Buna göre Metilizotiyazolinon (MIT) ve Metilklorizotiyazolinon (MCIT) karýþýmlarýnýn cilt üzerinde kalan ürünlerde kullanýlmasý yasaklandý. Bu kararla bu maddelerin allerjik etkilerine karþý tüketicilerin korunmasý amaçlanýyor. Aslýnda özellikle ekolojik kozmetikler yýllardýr tartýþýlan bu maddeleri baþtan beri reddediyorlardý. Þimdi artýk klasik kozmetikler için bile yasak getirilmiþ oluyor. Þampuan ve duþ jelinde kullaným ise % 0,0015 oranýyla sýnýrlanmýþ durumda. Yasak 16 Temmuz 2015 tarihinden itibaren geçerli olacak. (Commisison Regulation EU No 1003 ve 1004/2014)
Avrupa Birliði, hormon etkisi yaptýðý tartýþýlan Butilparaben ve Propilparaben’in kullanýmýný da tüm kozmetiklerde sýnýrladý. Bugüne kadar tek tek kullanýmda % 0,4, birlikte kullanýmlarýnda ise toplam % 0,8 olan maksimum sýnýr her iki maddenin toplamý için % 0,14 e indirildi. Bu kural Nisan 2015 tarihinden itibaren geçerli olacak. Üç yaþýndan küçük çocuklar için olan ürünlerde ise bu iki paraben tamamen yasaklanýyor.
Izopropilparaben, Izobutilparaben, Fenilparaben, Benzilparaben ve Pentilparaben kullanýmý ise bu yýlýn baþlarýnda daha önce yasaklanmýþtý (Commisison Regulation EU No 358/2014). Yasak 30 Ekim 2014 tarihinde yürürlüðe girmiþ bulunuyor. Böylece kozmetiklerde paraben kullanýmý ile ilgili ilk yasak uygulamasý da baþlamýþ oluyor.Metilparaben ve Etilparaben’in kozmetiklerde kullanýmý ile ilgili bugün için herhangi bir sýnýrlama bulunmuyor.
Danimarka’da ise Butilparaben, Propilparaben ve bunlarýn izo formlarýnýn üç yaþýn altýndaki çocuk ürünlerinde kullanýmý 2011 yýlýndan beri yasak. Çocuklarýn hormon benzeri etki yapan maddelerden yetiþkinlere göre daha çok etkilenmeleri bu kararýn alýnmasýna neden olmuþ.
80 yýldýr raf ömrü uzatma amacýyla kullanýlan parabenlerle ilgili son 20 yýldaki yoðun tartýþmalar izotiyazolinonlarýn bu amaçla daha çok kullanýlmasýna yol açmýþ bulunuyor. Özellikle Metilizotiyazolinon’un geniþ ölçülerde kullanýmý, paraben kullanýmlarýnda bile görülmemiþ olan ve gittikçe artan alerjik reaksiyonlara neden olmaya baþlamýþ durumda.
Avrupa Birliði’nin Eylül 2014 sonunda aldýðý bu kararlar elbette öncelikle klasik kozmetikler için önemli yasaklama ve sýnýrlamalar içeriyor. Ekolojik kozmetik taraftarlarý içinse bu maddeler baþtan beri tabu. Gerçek bir ekolojik kozmetik üründe, yukarýda adý geçen sentetik koruyucularýn hiç bir durumda bulunmamasý gerekiyor. Ekolojik kozmetikçilerin tartýþmaya açtýklarý tüm maddelerin de zaman içinde sýnýrlandýðý ve sonunda da yasaklandýðý görülüyor.
Prof. Dr. Hulusi Barlas
*Prof. Dr. Hulusi Barlas'ýn kaleme aldýðý bu makale, Etkin Eczacýlýk Derneði Etkin Saðlýk Dergisi'nin Aralýk-Ocak 2015 sayýsýnda yayýnlanmýþtýr.