“Doðada çöp yok! Bir döngünün çýktýsý baþka bir döngünün girdisi. Yaþam deðiþim ve döngüler-varlýklar arasý alýþveriþ ile sürüyor. 'Ekoloji' bunu inceleyen bilim dalý. Bildiðimiz onbinlerce yýl bu hareketler birbirini dengeleyerek insan yaþamýnýn geliþimini de desteklemiþtir. Son yüzyýllýk süreçte ise insan temizlik adýna, refah adýna üst ve artan düzeyde bertaraf edilemeyen çöp üretmeye ve kaynak tüketmeye baþladý. Bu çöpler ve tükenen kaynaklar þu an açýkça insan evladýný yeryüzündeki varlýðýnýn geleceðini tehdit etmektedir.”
Victor Ananias, 2011
Temizlik yaparken çamaþýrlarýmýzý, bulaþýklarýmýzý veya barýndýðýmýz mekâný temizlediðimizi düþünürüz çoðu kez. Oysa kullandýðýmýz temizlik malzemeleri o an görmediðimiz bir yerde, suyu, topraðý kirletmekte ve dolaylý olarak saðlýðýmýzý, biricik yuvamýz olan doðayý ve gezegeni kirletmekte. Küçük bir çaba ile bu gidiþatý tersine çevirmek mümkün.
Doðanýn Mucizesi Kül!
Odunun yanmasý ile oluþan kül, ciddi bir temizlik malzemesidir. Geleneksel olarak eskiden köylüler sabunlarýný yað ile küllü suyun belirli bir ýsýda karýþtýrýlmasý ile elde ederlerdi. Küllü su yüzyýllarca temel temizlik malzemesi olarak kullanýldý. Halen de kullanýlýyor.
Kül doðrudan kuru olarak ovma yolu ile temizliðe yardýmcý olduðu gibi, su ile birlikte küllü su olarak da etkin biçimde temizlikte kullanýlabilir.
Kül Suyu Nasýl Hazýrlanýr?
Öncelikle meþe ve zeytin olmak üzere her odunun külünden küllü su elde edilebilir. Bunun için ihtiyacýmýz olan malzemeler þunlardýr:
· Kül
· Elek veya tel süzgeç
· Bakýr kazan, büyük bir cam kavanoz veya toprak küp (alüminyum kül suyu ile etkileþime girdiði için alüminyum kap kullanmayýnýz)
Bu araç setini çamaþýr makinenizin yanýna kurabilir ve sürekli olarak kullanabilirsiniz. Herhangi bir kaynaktan aldýðýnýz külü elek ile bir kazana eledikten sonra üzerine soðuk su ilave edin. Külün miktarýnýn su miktarýna oraný 1 / 4 olmalý. Yani, kül suyu yapacaðýmýz kazanýn 5’te biri kül, 4/5’ini de suyla doldurmalýsýnýz. Köyde küllü su yapmak için küllü su kazaný odun ateþinde kaynatýlýr, ancak normal þartlar altýnda þehirde sürekli yanan bir ateþ olmadýðýndan soðuk su da kullanabilirsiniz. Isýnýn kullanýlmamasý küllü suyun olgunlaþmasýndaki süreyi uzatacaktýr, o kadar.
NOT: Kullandýðýnýz külün kimyasal madde ya da mazota batýrýlmýþ aðaç ya da sunta, formika vs külü olmamasýna dikkat edin...
Kül Suyunun Olgunlaþmasý
Elediðiniz külün üzerini su ile örttükten sonra bu karýþýmý dinlenmeye býrakýn. Belli bir süre içinde (soðuk su ile yaklaþýk 15 gün içinde) kül partikülleri dibe çökerken içerdikleri bazik yapýda bileþikleri su içinde býrakýrlar ve üst kýsýmda sarýmsý berrak bir su kütlesi kalýr. Bu suyu elinizle kontrol ettiðinizde týpký deterjanlý su gibi kayganlaþmýþsa küllü suyunuz olgunlaþmýþ demektir. Olgunlaþan küllü suyu dibini kaldýrmadan (bulanýklaþtýrmadan) dikkatlice bir maþrapa ile yüzeyinden toplayarak baþka bir kaba aktarýn.
Kül Suyu Çevrimi
Olgunlaþan kül suyu ayýrýp baþka bir kaba aktardýktan sonra kül balçýðýnýn üzerine (kül balçýðý tamamen baþka bir kaba da alýnabilir) yeni kül elemeniz ve yeniden soðuk su eklemeniz gerekir. Böylece sürekli olarak kül ile su ekleyerek ve olgulaþan külsuyu baþka bir kaba aktararak çok miktarda külsuyu üretebilirsiniz. Göreceksiniz, sizin kullaným miktarýnýzdan çok daha fazla kül suyu üretebileceksiniz. Fazla külsuyunuzu arkadaþlarýnýza hediye ederek onlarýn da külsuyu kullanýcýlarý arasýna katýlmalarýný saðlayýn.
Kül Suyunun Kullaným Alanlarý
Aktardýðýmýz kül suyunu çamaþýr ve bulaþýk makinelerinde ve diðer temizlik iþlerimizde güvenle kullanabilirsiniz.
· Çamaþýr makinesindeki kullanýmý: Kül suyundan bir çay bardaðý alarak çamaþýr makinenizin deterjan bölümüne dökün. Dilerseniz bir kavanoz içinde içine zeytinyaðlý sabunu rendeleyerek veya Arap sabunu ile karýþtýrarak da kullanmanýz mümkün.
Bu durumda sabunun kül suyu içinde tamamen eridiðinden emin olun. Bunun için kapaklý bir kavanozda çalkalamak ve sabunu kül suyunda eritmek yeterlidir.
· Bulaþýk makinesinde kullanýmý: Bulaþýk makinesinin deterjan bölümünü dolduracak miktarda kül suyunu ekleyerek bulaþýk makinesini çalýþtýrabilirsiniz.
· Üzüm sirkesi, hem çamaþýrlarýnýzýn yumuþamasý, hem de bulaþýklarýnýzýn parlamasý için kullanabileceðiniz güvenli bir temizlik malzemesidir.
· Çamaþýrlarýnýz kokulandýrmak için çamaþýr makinenizin durulama suyuna gül suyu veya birkaç damla esansiyel yað da katabilirsiniz.
· Kül suyu kazanýnýn dibinde kalan kül balçýðý da fayans ve seramik yüzeylerin ovulmasý için çok elveriþli bir temizlik malzemesidir.
· Kül suyu yüksek PH derecesi nedeniyle elde yýkamalarda cildi tahriþ edebilir. Elde yýkamada eldiven kullanýlmasý önerilir.
Buðday Derneði’nin Kül Suyu Projesi
Þehirlerimizde çok sayýda pide ve ekmek fýrýný bulunuyor. Bu fýrýnlar genellikle meþe odunu yakýyor ve buradan çýkan külü de çöpe atýyorlar. Kendi mahallenizdeki pide fýrýnýndan küllerini biriktirmelerini isteyin. Bu külleri evinizde kuracaðýnýz basit küllü su sistemiyle zahmetsizce küllü suya dönüþtürerek hem çevrenin kirlenmesine engel olursunuz, hem pide fýrýnlarýnýn çöpe kül eklemelerini engellersiniz, hem de temizlik maddelerine ayýrdýðýnýz bütçenizde ciddi bir tasarruf saðlarsýnýz.
Kül temini ile uðraþacak vaktiniz veya isteðiniz yok ise Buðday Derneði’nin her cumartesi Þiþli Feriköy’de kurduðu Þiþli %100 Ekolojik Pazar’daki Buðday standýndan da edinmeniz mümkün. Küllü su kullanýcýlarýnýn Buðday Derneði’ne bu amaçla yapacaðý baðýþlar meþe ormanlarýnýn çoðaltýlmasý için kullanýlacaktýr.
Buðday Derneði, Datlýmaya Restoran’ýn pide fýrýnýndan çýkan külleri kullanmaktadýr.
Temiz insan, temiz dünya dileklerimizle.
Küllü su kullanýmýna dair sorularýnýzý ve kolojik temizlik ile ilgili deneyimlerinizi paylaþmak için yasasintemizlik@bugday.org adresine e-mail yollayabilirsiniz.
©Buðday Derneði’nin yürütmekte olduðu “Kül Suyu Projesi” Victor Ananias tasarýndan tasarlanmýþtýr.